Ananda Mahidol

Tso Wikipedia

Ananda Mahidol nye Siam (si wova yɔ emegbe be Thailand) ƒe fia enyilia tso Chakri fiaƒomea me, si wotsɔ ŋkɔ nɛ be Rama VIII . Le ɣeyiɣi si me Dukɔa ƒe Sewɔtakpekpe da asi ɖe edzi be enye fia le March 1935 me la, enye ŋutsuvi ƒe enyi vi aɖe si nɔ Switzerland. Etrɔ yi Thailand le December 1945 me, gake le ɣleti ade megbe, le June 1946 me la, wokpɔe wòda tu le eƒe aba dzi. Togbɔ be wosusui gbã be enye afɔku hã la, atikewɔlawo bu fɔe be enye amewuwu, eye emegbe wowu fia ƒe kpeɖeŋutɔ etɔ̃ le ʋɔnudɔdrɔ̃ siwo medzɔ edziedzi kura o megbe. Nɔnɔme manyatalenu siwo ƒo xlã eƒe ku la nye nyaʋiʋli geɖe.

Agbenɔnɔ le Ðevimenɔɣi[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Eyi kple edzilawo yi Paris, Lausanne, eye emegbe wòyi Massachusetts, esime le ƒe 1927 me la, tɔɖiayɔvi, Fia Prajadhipok, de fia ƒe sedede aɖe si kɔe ɖe dzi va zu amegãwo ƒe hatsotso kɔkɔtɔ si nye Phra Worawong Ther Phra Ong Chao (sedede sia ɖe vi na ame bubuwo hã ". Dada Chao" siwo nye Chao Fa kple wo srɔ̃ tsɛwo ƒe viwo, wo dometɔ aɖewoe nye nɔvianyɔnu tsitsitɔ Dada Chao Galyani Vadhana kple nɔviaŋutsu sue si wodzi le ƒe ma ƒe nuwuwu Phra Worawong Ther Phra Ong Chao Bhumibol Adulyadej ).

Ƒomea trɔ yi Thailand le ƒe 1928 me esi Fiavi Mahidol wu eƒe atikewɔwɔ ŋuti nusɔsrɔ̃ nu le Harvard Yunivɛsiti . Fiaviŋutsu Mahidol ku esime wòxɔ ƒe 37 le ƒe 1929 me, esime Ananda Mahidol xɔ ƒe ene pɛ ko. Eyata wogblẽ dadaa ahosi la ɖi be eya ɖeka nahe eƒe ƒomea.

Va Zu Fia[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Siam Fia Ananda si xɔ ƒe wuietɔ̃ (miame), kple nɔviaŋutsu Fiavi Bhumibol Adulyadej (ɖusime), le keteke ƒe kpɔɖeŋu aɖe si wotsɔ nɛ le Saranrom Park le Bangkok le ƒe 1938 me la me dzrom.

Fia Prajadhipok ( Rama VII) ɖe asi le dziɖuɖua ŋu le ƒe 1935 me le dunyahehe me dzrewɔwɔ kple dziɖuɖu yeye si le abe demokrasi ene kpakple lãmesẽkuxiwo ta. Fia la ɖoe be yeaƒo asa na gomenɔamesi si le ye si be yeayɔ ame aɖe si ava xɔ ɖe fiazikpuia teƒe la zazã o. Kaka ɣemaɣi naɖo la, fiakukua tso Fiavi Mahidol ƒe dzidzime me yi nɔviaŋutsu si nye dadaa tɔ me xoxo esime nɔviaŋutsu blibo tsitsitɔ, Fiaviŋutsu Maha Vajirunhis, ku esime wònye ƒewuivi le Fia Chulalongkorn ƒe dziɖuɣi. Nɔviŋutsu si nye dadaa, Fiavi Vajiravudh (abe tsitsitɔ si kplɔe ɖo ene) va xɔ ɖe Fiavi Vajirunhis teƒe wòzu fiakukufia. Eva xɔ ɖe fiazikpuia teƒe mlɔeba le ƒe 1910 me abe Fia Rama VI ene. Le ƒe 1924 me la, fia la ɖo Fiasã me Se si ku ɖe Amewo ƒe Ðekawɔwɔ Ŋu la anyi be yeatsɔ akpɔ ame siwo akplɔe ɖo emegbe dzi. Sea tsɔ dadaa Fianyɔnu Regent Saovabha Phongsri ƒe viwo ɖo nɔƒe gbãtɔ wu Fia Chulalongkorn ƒe fia srɔ̃ eve bubuwo ƒe viwo. Wode sea le Fia Vajiravudh ƒe ku me le ƒe 1925 me eye fiakukua va yi na nɔviaŋutsu suetɔ, Fiavi Prajadhipok si tso Sukhothai .

Fiazikpuia tsɔtsɔ na Fiavi Prajadhipok menye nyaʋiʋli aɖeke manɔmee o. Le esia wɔwɔ me la, woto ame bubu si di be yeaxɔ ɖoƒea ŋu: Fiavi Chula Chakrabongse, si nye Field Marshal Fiavi Chakrabongse Bhuvanath si megali o si tso Phitsanulok, si nye Fia Vajiravudh ƒe domenyila hafi wòku la ƒe viŋutsu. Wobia nya nenye be Fiaviŋutsu Chakrabongse Bhuvanath (kple le nya ma ta la, Fiaviŋutsu Chula Chakrabongse) xe mɔ na Fiaviŋutsu Chakrabongse Bhuvanath (kple le nya ma ta la, Fiaviŋutsu Chula Chakrabongse) be wòagaxɔ ɖe eteƒe o le esi wòɖe amedzro ( Russiatɔ ) ta ŋutɔŋutɔ hã. Gake eƒe srɔ̃ɖeɖea dzɔ hafi wode se sia eye Fia Chulalongkorn ŋutɔ da asi ɖe edzi. Womekpɔ tameɖoɖo kplikpaa aɖeke si me kɔ o, gake mlɔeba la, woda asi ɖe ame gbogbo siwo di be yewoaxɔ ɖoƒea dzi eye woɖo Fiavi Prajadhipok zi dzi.

Esi Fia Prajadhipok ɖe asi le dziɖuɖua ŋu emegbe, esi wònye Fianyɔnu Saovabha ƒe viŋutsu mamlɛtɔ si susɔ ta la, fiakukua trɔ yi fianyɔnu si ƒe ɖoƒe te ɖe etɔ ŋu la ƒe viŋutsuwo gbɔ: Fianyɔnu Savang Vadhana, si nye Fiaviŋutsu Vajirunahis si megali o dada. Tsɔ kpe ɖe fiakukufiala si megali o ŋu la, viŋutsu eve bubu siwo tsi agbe vaseɖe tsitsime nɔ esi: Fiavi Sommatiwongse Varodaya si tso Nakhon Si Thammarat, si ku viŋutsu manɔmee le ƒe 1899 me, kple Fiavi Mahidol si togbɔ be eku hã la, viŋutsuvi nɔ esi. Eyata edze abe Fiaviŋutsu Ananda Mahidol ye anye ame gbãtɔ le fia ƒe dzidzime si akplɔ wo nɔewo ɖo me ene.

Ke hã, nyaʋiʋli ma ke gadzɔ le Fiaviŋutsu Chula Chakrabongse si nye dutatɔ afã ŋu ake. Woʋli nya be Fia Vajiravudh ɖe asi le fiaviŋutsua fofo ŋu kloe tso mɔxexeɖedɔa nu le Dziɖuɖua ƒe Sea me, eye woate ŋu ato esia me atsɔ fiakukua anae.

Gake esi wònye be dukplɔse aɖee le fiaɖuƒea dzi ɖum fifia ta la, dziɖuɖumegãwoe atso nya me. Woma nukpɔsusuwo me le Fiaviŋutsu Chula Chakrabongse ƒe gomenɔamesi be wòaxɔ ɖe eteƒe ŋu. Ame vevi aɖee nye Pridi Phanomyong, amesi ƒoe ɖe dziɖuɖumegãwo nu be ele be woaɖe Sea gɔme be eɖe fiaviŋutsua ɖa be wòagaxɔ ɖe eteƒe o, eye be Fiaviŋutsu Ananda Mahidol nanye fia si akplɔe ɖo. Edze abe esɔ na dziɖuɖua hã be fia aɖe si xɔ ƒe enyi pɛ ko eye wòle nu srɔ̃m le Switzerland la nanɔ esi ene. Le March 2, 1935 dzi la, Dukɔa ƒe Sewɔtakpekpe kple Thailand dziɖuɖua tia Fiaviŋutsu Ananda Mahidol be wòaxɔ ɖe tɔɖiayɔvi, Fia Prajadhipok, teƒe be wòanye Chakri fiaƒomea ƒe fia enyilia.

Fia nyenye[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Fia la ƒe foto le ƒe 1939 me

Esi fia yeyea gakpɔtɔ nye ɖevi eye wògakpɔtɔ nɔ nu srɔ̃m le Switzerland ta la, Dukɔa ƒe Sewɔtakpekpea tia Aʋafiagã Fiavi Anuwatjaturong, Aʋafiagã ƒe kpeɖeŋutɔ Fiavi Aditya Dibabha, kple Chao Phraya Yommaraj (Pun Sukhum) be woanye yeƒe dziɖuɖumegãwo.

Le ƒe 1938 me, esime Ananda Mahidol xɔ ƒe wuietɔ̃ la, eyi Siam zi gbãtɔ abe eƒe fia ene. Dadaa kple nɔviaŋutsu suetɔ, Bhumibol Adulyadej, kpe ɖe fia la ŋu le eƒe sasrãkpɔa me. Field Marshal Plaek Phibunsongkhram nye dukplɔlagã ɣemaɣi kple le Ananda Mahidol ƒe dziɖuɣi gãtɔ me.

Xexemeʋa II[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Le December 8, 1941 dzi la, Japan dze Thailand dzi. Togbɔ be aʋawɔwɔ sesẽwo dzɔ le Thailand ƒe Anyiehe hã la, gaƒoƒo atɔ̃ koe aʋawɔwɔa xɔ hafi wu enu kple aʋawɔwɔ nutsitsi. Emegbe Thailand kple Japan wɔ ɖeka si na Thailand va zu Axis ƒe nubabla la me vaseɖe Xexemeʋa II ƒe nuwuwu. Fia Ananda adzɔge tso dukɔa gbɔ o, elabena etrɔ yi Switzerland be yeawu yeƒe nusɔsrɔ̃ nu, eye Pridi Phanomyong nye dziɖuɖumegã le eƒe anyimanɔmanɔ me. Tso January 24, 1942 dzi la, Thailand va zu Japan Fiaɖuƒea ƒe hadɔwɔla le se nu eye wòzu Axis . Le Plaek Pibunsonggram ƒe kpɔkplɔ te la, Thailand ɖe gbeƒã aʋawɔwɔ ɖe Dukɔ Siwo Bla Nu ƒe dukɔwo ŋu . Regent la gbe be yemade asi gbeƒãɖeɖea te o eye le esia ta mesɔ le se nu o. Thailand dziɖuɖua me tɔ geɖe, siwo dome Siamtɔwo ƒe dudɔnunɔla ƒe dɔwɔƒe si le Japan hã nɔ, wɔ nu abe ŋkutsala ŋutɔŋutɔwo ene le Seri Thai ƒe adzame le Dukɔ Siwo Bla Nu ƒe akpa dzi, eye wotsɔa nyatakaka ɣaɣlawo yina na Britaintɔwo ƒe nyatakakaxɔlawo kple United States ƒe Aɖaŋuɖohawo . Kaka ƒe 1944 naɖo la, edze ƒã be Japan le aʋa la dzi ge. Bangkok kpe fu vevie le Dukɔ Siwo Bla Nu ƒe bɔmbdada ƒe amedzidzedzea ta . Esiawo, tsɔ kpe ɖe ganyawo ƒe sesẽ ŋu, na aʋawɔwɔa kple Plaek Pibunsonggram ƒe dziɖuɖua medzɔ dzi na amewo kura o. Le July me la, dziɖuɖu si ge ɖe Seri Thaitɔwo me la ɖe Plaek Pibunsonggram le zi dzi. Dukɔa ƒe Sewɔtakpekpea gaƒo ƒu eye wòɖo ablɔɖesenyala Khuang Aphaiwong be wòanye dukplɔlagã. Japan tsɔ eɖokui na le August 15, 1945 dzi, eye Dukɔ Siwo Bla Nu ƒe asrafowo ƒe agbanɔamedzi le Thailand dzi va dze Britain dzi.

Le Aʋa la Megbe[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Fia Ananda Mahidol trɔ gbɔ tso Switzerland yi Thailand, le dziɖuɖua ƒe wɔna aɖe me le January 1946 me le Bangkok, kple Pridi Banomyong, Srinagarindra, kple Fiavi Bhumibol .

Le Xexemeʋa II ƒe nuwuwu megbe hafi Ananda Mahidol te ŋu trɔ yi Thailand. Etrɔ gbɔ va sasrãkpɔ evelia le December 1945, me kple senyawo ŋuti ɖaseɖigbalẽ. Togbɔ be enye sɔhɛ eye nuteƒekpɔkpɔ mele esi o hã la, exɔ Thailandtɔwo ƒe dzi kaba, amesiwo yi edzi de bubu fiaɖuƒea ŋu to ƒe 1930 kple 1940 ƒeawo me zitɔtɔwo me.

Fia Ananda Mahidol kple Louis Mountbatten le January 19, 1946 dzi

Gake duta eteƒekpɔlawo xɔe se be Ananda Mahidol medi be yeanye fia o eye wòse le eɖokui me be yeƒe dziɖuɖu manɔ anyi eteƒe nadidi o.

Ku[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Le June 9, 1946 dzi la, wokpɔ fia la wòda tu wòku le eƒe xɔdɔme me le Boromphiman Fiazikpui Akpata (si nye egbegbe fiasã si me amewo nɔna si le Fiasã Gã la me ), ŋkeke ene pɛ ko hafi woɖoe be wòatrɔ ayi Switzerland aɖawu eƒe senyawo ŋuti ɖɔkta ƒe ɖaseɖigbalẽ nu le Lausanne Yunivɛsiti .

Keith Simpson, si nye dɔléleŋutinunyala le Britaintɔwo ƒe Aƒeme Dɔwɔƒe eye wònye zimenɔla si ɖo Ʋɔnudrɔ̃nyawo Gbɔkpɔƒe si le Guy ƒe Kɔdzi le London, wɔ ʋɔnudrɔ̃ƒe ƒe numekuku le fia la ƒe ku ŋu eye wògblɔ nudzɔdzɔ siwo gbɔna ɖe wo nɔewo yome le June 9, 1946 ƒe ŋdi me:

  • 06:00: Dadaa nyɔ Ananda.
  • 07:30: Eƒe axa, Gake Patthamasarin, va dɔ dzi eye wòdze ŋdi kplɔ̃ dzadzraɖo gɔme le balkon aɖe si te ɖe fia ƒe awuɖɔƒe ŋu.
  • 08:30: Gake Patthamasarin kpɔ fia la wòtsi tre ɖe eƒe awuɖɔƒe. Etsɔ eƒe detsi si wòzãna le kɔnu nu la vɛ na fia la le aɖabaƒoƒo ʋɛ aɖewo megbe. Ke hã, kaka ɣemaɣi naɖo la, fia la gatrɔ mlɔ aba dzi eye wògbe detsi la.
  • 08:45: Fia la ƒe axa bubu, Chit Singhaseni, do, gblɔ be woyɔ ye be wòadzidze Fia la ƒe medalẽwo kple atsyɔ̃ɖonuwo ɖe atsyɔ̃ɖonuwɔla aɖe si le nya aɖe wɔm na wo la teƒe.
  • 09:00: Fiavi Bhumibol Adulyadej yi ɖasrã Fia Ananda kpɔ. Egblɔ emegbe be yekpɔ fia la wònɔ alɔ̃ dɔm le yeƒe aba dzi.
  • 09:20: Tu ɖeka aɖe ɖi tso fia ƒe xɔdɔme me. Chit Singhaseni ƒu du ge ɖe eme eye emegbe wòƒu du do go to xɔdɔme la me yi fia dada ƒe xɔ me, henɔ avi fam be "Fia la da tu eɖokui!" Fia dada dze Chit Singhaseni yome yi fia la ƒe xɔdɔme me eye wòkpɔ fia la wòmlɔ aba dzi ŋkume kple ŋkume, eye ʋu nɔ dodom le eŋu le abi si wòxɔ ɖe ta ta.