Jump to content

Adolé Glitho-Akueson

Tso Wikipedia

Adolé Isabelle Glitho-Akueson (wodzi le May 4, 1949) nye Togotɔ nudzodzoeviŋutinunyala si nye Lãwo ƒe Agbenɔnɔ Ŋuti Nufialagã le Lomé Yunivɛsiti. Enye UNESCO ƒe "Nyɔnuwo, Dzɔdzɔmeŋutinunya kple Tsidzikpɔkpɔ si Li Eteƒe Didi le Ɣetoɖoƒe Afrika kple Titina Afrika" kɔmiti ƒe zimenɔla eye wònye Afrika Dzɔdzɔmeŋutinunya Suku ƒe Habɔbɔ me tɔ.

Agbemeŋutinya[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

Wodzi Glitho-Akueson le May 4, 1949 dzi le Benin. Ede sekɛndrisuku le Benin eye wòsrɔ̃ nu hã hena eƒe ŋgɔyiyi ƒe ɖaseɖigbalẽ le afima. Le ƒe 1973 me la, eʋu yi France be yeasrɔ̃ nu le Dijon Yunivɛsiti, afisi wotsɔ eƒe Masters le Lãwo ƒe Agbenɔnɔ Ŋuti Nunya me tsoe le ƒe 1975. Eyi edzi nɔ nu srɔ̃m abe alesi wona eƒe ɖɔkta ƒe dzeside le Nudzodzoewo ƒe Dzɔdzɔmeŋusẽŋununya me le ƒe 1977 me ene.[1]

Le ƒe 1978 me la, etrɔ yi Ɣetoɖoƒe Afrika eye wòdze eƒe sukudɔ gbãtɔ gɔme abe nufiala ƒe kpeɖeŋutɔ le Lãwo ƒe Nu gbagbewo ŋuti nunya me le Dzɔdzɔmeŋutinunya ƒe Dɔwɔƒe le Lomé Yunivɛsiti le September 1978. Le ƒe 1981 me la, woɖoe be wòanye nufiala blibo.[1] Le ƒe 1989 me la, ena ɖaseɖigbalẽ aɖe, si Afrika Dukɔwo ƒe Habɔbɔ na gae, be wòasrɔ̃ elektrɔnik nusuekpɔmɔ̃ le Tours Yunivɛsiti. Le ƒe 1992 me la, woɖoe Nufialagã ƒe Kpeɖeŋutɔ le Lãwo ƒe Agbenɔnɔ Ŋuti Nunya me (nudzodzoeviŋutinunya ŋuti nunya tɔxɛ) le Lomé Yunivɛsiti. Le ƒe 1998 me la, woɖoe nufialagã ƒe ɖoƒe blibo.[1]

Glitho-Akueson xɔ dɔ abe amedzro si va srãe kpɔ le Tsaɖiɖi Yunivɛsitiwo (ƒe 1993 - 2011), Niamey kple Ouagadougou (ƒe 1990 - 2015).[1][2] Eƒe nunya le nudzodzoeviwo ƒe hatsotsowo dzi kpɔkpɔ ɖekae me.[3]

Enye Ɣetoɖoƒe kple Titina Afrika ƒe Nuɖuɖu ƒe Dedienɔnɔ si Li Eteƒe Didi (SADAOC) Habɔbɔ ƒe aɖaŋuɖoha me tɔ. Exɔ UNESCO ƒe Zimenɔla "Nyɔnuwo, Dzɔdzɔmeŋutinunya kple Tsidzikpɔkpɔ si Li tegbee le Ɣetoɖoƒe Afrika" eye wònye eŋutinunyala le suku kɔkɔ dede ƒe mɔnukpɔkpɔ xɔxɔ na nyɔnuwo le Afrika.[3] Eta agbalẽ siwo wu 130 eye wòwɔ dɔ abe dukɔwo dome aɖaŋuɖola ene le geɖe me xexeame katã ƒe numekuku ƒe ɖoɖo gãwo.[4] Enye Togo Dukɔa ƒe Dzɔdzɔmeŋutinunya, Aɖaŋudɔwo kple Lɛtawo ƒe Suku (ANSALT) ƒe Dukplɔla ƒe kpeɖeŋutɔ kple Afrika Dzɔdzɔmeŋutinunya Suku ƒe Habɔbɔ me tɔ.[2]

Nyatakaka siawo tsoƒewo[trɔ asi le eŋu | trɔ asi le etsoƒe ŋu]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "African Union regional awards for scientific women "Kwame N'krumah " | Economic Community of West African States(ECOWAS)" (in en-US). Archived from the original on 2021-04-21. Retrieved 19 May 2024. 
  2. 2.0 2.1 "Afriscitech - Isabelle Glitho". www.afriscitech.com. Archived from the original on 5 June 2021. Retrieved 19 May 2024. 
  3. 3.0 3.1 "GLITHO-AKUESON". UNESCO. 2015-11-13. Archived from the original on 2021-06-05. Retrieved 19 May 2024. 
  4. "Glitho-Akueson Isabelle | The AAS". www.aasciences.africa. Archived from the original on 2021-06-05. Retrieved 19 May 2024.